కరోనా మహమ్మారిని కట్టడి చేయడానికి ప్రపంచంలోని చాలా దేశాలు ప్రయోగించిన బ్రహ్మాస్త్రం లాక్‌డౌన్‌. కరోనాను కట్టడిచేసేందుకు ఇళ్లకే పరిమితంకావాలని ప్రభుత్వం, వైద్యులు చెబు తున్నారు. అయితే తమకు ఇల్లే జైలులా ఉందని...ఇంకెన్నాళ్లీ లాక్‌డౌన్‌ వాసమని చాలామంది కష్టంగా గడుపుతున్నారు. మరికొంత మంది మాత్రం లాక్‌డౌన్‌ పక్కాగా పాటిస్తూ... ఇల్లే పదిలం అనుకుంటూ కాలం గడుపుతున్నారు. నెలరోజులు లాక్‌ డౌన్‌ గడిచిన వెంటనే మొదటి నెల స్వీయ గహ నిర్బంధ శుభాకాంక్షలంటూ సోషల్‌ మీడియాలో పోస్ట్‌ లు వైరల్‌ అయ్యాయి. దాదాపు రెండు నెలల ఈ లాక్‌ డౌన్‌ కాలంలో ప్రముఖ కవులు, రచయితలు ఎలా గడిపారో, వారు చదివిన పుస్తకాలు, చేసిన రచనల గురించి వారి మాటలలోనే చదవండి.

పుస్తకాలే నన్ను బతికిస్తున్నాయి
      ఒక మనిషికి అవసరానికి మించి తీరిక దొరకడం మంచిది కాదనుకుంటా. ఈ తీరిక సమయంలో రోటిన్‌కి భిన్నంగా 24 గంటలు ఇంట్లో కూర్చోడం అంటే నాలాంటి నిత్య సంచారికి నరక సదశ్యమే. లాక్‌డౌన్‌కు ముందు సమయాన్ని ముక్కలు చేసుకొని మనం కేటాయించుకున్నాం. ఇప్పుడు అంతా తీరికే. అంతా ఖాళీనే. ఇది ఒక శూన్యాన్ని నిర్మిస్తుంది. ఈ శూన్యంలో బతికి బట్టకట్టడం అనేది చిన్న విషయం కాదు. ఎవరూ కూడా 24గంటలు చదవలేరు, రాయలేరు. అలాంటి ఈ కరోనా సమయంలో మనం చదివే పుస్తకాలు మన జీవిత లోతులను తరిచి చూసుకునే విధంగా ఉండాలి. అలాంటి పుస్తకాలను నేను కొన్ని చదివాను. వాటితో ప్రయాణం చేసాను. అనుభూతి చెందాను. ఒక్కమాటలో చెప్పాలంటే అందులో నేను జీవించాను. ఈ కాలంలో నేను బండి నారాయణ స్వామి రాసిన 'శప్తభూమి' నవల చదివా. రాయలసీమ చరిత్ర నేపథ్యంగా రాసిన నవల ఇది.

చాలా శతాబ్దాలుగా సామ్రాజ్యవాదుల ఆక్రమణలో ఈ రాయలసీమ సమాజం తన రూపాన్ని పోగొట్టు కుంది. పాలెగాళ్ళ సంస్థానాలలోని రాజకీయాలు, కక్షలు కార్పణ్యాల మధ్య నలిగిన ప్రజల జీవితాలు, పాలెగాళ్ల దౌర్జన్యాలు, బసివిని వ్యవస్థ, సతీ సహగమనం వంటి అనాచారాలు, కరువు కాటకాలకు తట్టుకోలేక పసిపిల్లలను అమ్ముకునే దుస్థితి ఈ నవలలో కనిపిస్తాయి. అలాగే ప్రఖ్యాత కన్నడ రచయత డా.కుం.వీరభద్రప్ప రచించిన 'అంత:పురం' నవల చదివా. రాయలసీమ, బళ్లారి ప్రాంతాలలో కలెక్టర్‌గా పని చేసిన థామస్‌ మన్రో కాలంలో జరిగిన కొన్ని చారిత్రాత్మక సంఘటనలకు కొన్ని కల్పనలను జోడిస్తూ నవలను మలచిన తీరు అద్భుతంగా ఉంది. నిజానికి ఇది ఒక విభిన్నమైన నవల. మరో నవల కరణం బాలసుబ్రహ్మణ్యం పిళ్ళై రాసిన 'బోయకొట్టములు పండ్రెండు' అద్భుతంగా వుంది. అద్దంకి శాసనం ఆధారంగా రాసిన ఈ నవల అప్పటి చరిత్రకు ఒక సజీవ సాక్ష్యం. సన్నపురెడ్డి వెంకటరామిరెడ్డి 'ఒంటరి' నవల రైతు పరిస్థితిని తెలియ జేస్తుంది. రైతు ఎలా ఒంటరి అయ్యాడో చెబుతుంది. ఇవి చదువుతూనే పాబ్లో నెరుడా selected poems of ODES, , కేదార్‌నాథ్‌ సింగ్‌ కవితలు, worlds best seller Sapiens శాంత సుందరి తెలుగు అనువాదాన్ని చదువుతున్నాను. ఇది ప్రతి ఒక్కరు చదవాల్సిన పుస్తకం. Greek poet cavafy selected poems, Kunwar Narayan selected poems ఇలా నవలలు చదువుతూ మధ్యమధ్యలో కవితలు చదువుతున్నాను. ఈ లాక్‌డౌన్‌ కాలంలో మనిషిని మరోసారి పున:నిర్మాణం చేసుకోవడానికి, ఉత్తేజితం కావడానికి ఉపయోగపడే రచనలు చదవాలి. ఎంత అధ్యయనం చేస్తే అంత రాయగలం. నా వరకు నన్ను బతికిస్తున్నవి పుస్తకాలే.
- కె.శివారెడ్డి

ఉదయం చదవడం, రాయడం-సాయంత్రం సినిమాలు, వార్తలు

      లాక్‌డౌన్‌ వల్ల రచయితలకు, కవులకు చాలా తీరిక దొరికింది. ఇది ఒక మంచి అవకాశం. ఈ లాక్‌డౌన్‌ కాలాన్ని ఉపయో గించుకుంటున్నాను. ఉదయం చిన్న కథలు రాసుకుం టున్నాను. ముఖ్యంగా సాహిత్య అధ్య యనానికి ఎక్కువ ప్రాధాన్యం. కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ వారు ప్రచురించిన కాళిదాస్‌ గ్రంథం 3 వ్యాలుమ్స్‌ చదివాను. చలం, బుచ్చిబాబు రచనలు, వర్తమాన కవుల, రచ యితల పుస్తకాలు చదువుతు న్నాను. ప్రతిరోజు డైరీ రాస్తాను. ఉదయం నుండి మధ్యాహ్నం వరకు చదవడం రాయడం చేస్తున్నాను. సాయంత్రం 4.30 నుండి 7.30 వరకు మంచి మంచి సినిమాలు చూస్తున్నాను. రాత్రి వార్తలు చూడటంతో నా దినచర్య ముగిస్తున్నాను. మధ్యలో మనవరాళ్లతో కొంత సమయం గడుపుతూ వాళ్ల చేత కూడా సాహిత్యాన్ని చదివిస్తున్నాను.
- అంపశయ్య నవీన్‌

మూడు మంచి నవలలు చదివా

      మా ఇంటిలో వేమన విజ్ఞాన మందిరం ఉంది. బీదలపాట్లు నవల, చెంఘీజ్‌ ఖాన్‌ నవల, మాక్సిం గోర్కీ అమ్మ నవల చదివాను. ఈ మూడు కూడా చదివిన ప్రతిసారి జీవిత అనుభవంకూడా తొడుఅవ్వడం చేత ఒక కొత్త సందేశాన్ని ఇస్తూనే ఉంటాయి. వర్తమాన రచయితల పుస్తకాలను ఎప్పటికప్పుడు చదువు తున్నాను. లాక్‌ డౌన్‌లో కరోనా పై దాదాపు 25 కవితలు రాశాను. యువతరం నుంచి మంచి రచనలు వస్తున్నాయి. ఈ తరం రచయితలల్లో అధ్యయనం తగ్గిపోయింది. వారు ముఖ్యంగా తెలుగులో ఉన్న క్లాసిక్స్‌ అయిన శ్రీశ్రీ మహాప్రస్థానం, కష్ణశాస్త్రి కష్ణపక్షం, తిలక్‌ అమతం కురిసిన రాత్రి వంటి క్లాసిక్స్‌ చదవడం కాదు అధ్యయనం చేయాలి. వాటితో పాటు మనకు గొప్ప నవలలున్నాయి. వట్టికోట 'గంగు', దాశరథి రంగాచార్య 'చిల్లరదేవుళ్లు', బుచ్చిబాబు 'చివరకు మిగిలేది', గోపిచంద్‌ 'అసమర్ధుని జీవితయాత్ర' వంటివి సాహిత్యానికి పాఠ్యగ్రంథాలు. బుక్స్‌ ఫర్‌ ఎవర్‌ అనే పుస్తకాలు ఇవి. వీటిని చదవడం వలన మంచి రచనలు చేసే వస్తువులు, రచనాశైలి తెలు స్తుంది. కీర్తి కోసం ఆత్రం పనికి రాదు. మంచికో చెడుకో ఒక అవకాశం వచ్చింది. మనని మనం లోపలికి తవ్వుకునే రోజు వచ్చింది. అసలు ప్రపంచం లో ఇన్ని వర్గాలు వున్నా యాని ఆశ్చర్యం అనిపిస్తుంది. అసలు వలసకార్మికుల గురించి అసలు మనకేం తెలియదని తెలుస్తుంది. ఆదేశ్‌ రవి వలస కార్మికులపై తానే స్వయంగా రాసి పాడిన పాట చాలా గొప్పగా ఉంది. అది విని నేను దు:ఖించాను. ఆ ఒక్కపాటే ఒక క్లాసిక్‌ అని నా అభి ప్రాయం. నోబుల్‌ బహుమతి వచ్చిన పుస్తకాలు అన్ని చదవాలని నా అభిలాష.
- డా.ఎన్‌.గోపి

హిందీ, ఉర్దూ సాహిత్యం అధ్యయనం చేశా
      ఈ లాక్‌డౌన్‌ పాఠకులకు, సాహిత్య ప్రియులకు లబ్ది చేకూర్చింది. ఎంతో కాలంగా చదువుదాం అనుకున్న పుస్తకాలను మళ్లీ చదవ గలిగాను. నా ఇష్టమైన హిందీ, ఉర్దూ సాహిత్యాల పైన కొంత అధ్యయనం చేశాను. వాటిని సోషల్‌ మీడియా ద్వారా ప్రసారం కూడా చేశాను. ఉర్దూ కేవలం ముస్లిముల భాష కాదని అది భారతీయుల భాష అని బలంగా చెప్పదల్చుకున్నాను. ఈ నేపథ్యంలో మీర్‌ తకీ మీర్‌, బహుదుర్‌ షా జఫర్‌ వంటి పాత కవులను ఈ తరానికి చెందిన పాకిస్ధానీ కవులను చదివాను. ఉదాహరణకి ఖతీల్‌ షిఫాయి, అహ్మద్‌ ఫరాజ్‌, ఫైజ్‌ అహ్మద్‌ ఫైజ్‌ లాంటి కవులను మన తెలుగు వాళ్లకి ఈ సమయంలో పరిచయం చేశాను.  అలాగే ఉర్దూ గజల్స్‌లోని మధుర్యాన్ని, ఆ భాషా సౌర భాన్ని తెలుగు పాఠకులకు కొద్దిగా చవిచూపించాను. దీంతో పాటు చాలా తెలుగు పుస్తకాలను కూడా చదవ గలిగాను. ఆధునిక కవులు, కథా రచయి తలను కూడా చదివాను. చదవడం మానసిక ఆరోగ్యాన్ని కలగజే స్తుంది. బుద్ధిని వికసింపజేస్తుంది. ఏనాటికైనా ఈ ప్రపంచాన్ని కాపాడేది పుస్తకాలే.
- ఎండ్లూరి సుధాకర్‌

'తెలంగాణ భాష-తమిళ పదాలు' పుస్తకం రాశా

      మార్చి 22 జనతాకర్ఫ్యూ, 23 నుండి లాక్‌ డౌన్‌ ప్రకటించిన దగ్గర నుండి మార్చి 31 వరకు 'తెలంగాణ భాష - తమిళ పదాలు' అనే 90 పేజీల పుస్తకాన్ని రాశాను. ఇది గతంలో వచ్చిన తెలంగాణ పదకోశం, తెలంగాణ భాష దేశ్య పదాలు అనే రెండు పుస్తకాలకు కొనసాగింపు. తరువాత ఏప్రిల్‌ 1 నుండి నాలుగు ఆత్మకథలు చదివాను. లక్ష్మణ్‌రావు పతంగే రాసిన 'హైదరాబాద్‌ నుండి తెలంగాణ దాకా', 'కండ్లకుంట సింగరాచార్యులు ఆత్మకథ', వంగా నరసయ్య గారి ఆత్మకథ 'జీవనవాహిని', వై.బి.సత్యనారాయణ గారి 'మా నాయన బాలయ్య' వాటిని చదివాను. అంబేద్కర్‌ మరాఠీలో రాసుకున్న ఆత్మకథను ఇప్పుడు చదువుతున్నా. ఈ కాలంలో మూడు కవితలు రాశాను. ఈ సమయంలో నాకు అనేక ఫోన్స్‌ వచ్చాయి. వారిలో చాలా మంది చెప్పింది. గతంలో మంచి రచనలు చేయగల్గి ఉండి కూడా కేవలం సోషల్‌ మీడియాకే పరిమితం అయిపోయారు. అలాంటి వారికి నేను ఒక్కటి స్పష్ఠంగా చెప్పదలిచాను. సామాజిక మాధ్యమాలను ఆశ్రయించడం తప్పు అని నేను చెప్పడం లేదు కాని, కరోనా కాలంలో మనం వెనుకకు తిరిగిచూసుకోవడానికి ఇది ఒక మంచి అవకాశం. తెలుగులో వచ్చిన కవిత్వం, కథలు, నవలలు, పరిశోధన ఇలా ఏదైనా చదవడం అవసరం అని సోషల్‌ మీడియాకు పరిమితం అవ్వడం మంచిది కాదు అని మిత్రులందరికి తెలియజేశాను.
- నలిమెల భాస్కర్‌

మనసు ఉత్సాహంగా లేదు
     
      కరోనా గురించి సీరియస్‌గా విని రెండు నెలలకు పైన అయింది. అది మనవరకు వస్తుందని కలలో కూడా అనుకోలేదు. చైనా నుంచి ఇటలీ, స్పెయిన్‌, ఫ్రాన్స్‌, జర్మనీలను చుట్టేసి కరోనా అగ్రరాజ్యం అమెరికా చేరుకొని తన పడగ విప్పింది. అప్పుడు తెలిసింది అది ఎంత మహమ్మారియో! అమెరికా వంటి దేశాన్ని వణికిం చేసిందంటె అది ఎంత అంతుచిక్కని వైరసో తెలిసింది. మన దగ్గర లాక్‌డౌన్‌ పెట్టి మనుషులను ఇంట్లోనే బందీలను చేసారు. ఇంట్లో బందీ కావడం మొదటిసారి. మొదట్లో అంత కష్టమని పించలేదు. కాని రాను రాను ఊపిరా డకుండా మనిషిని బంధించి అల్లకల్లోలం సృష్టిం చింది. ఏ పుస్తకం చదువుదామన్నా మొదడు మొద్దుబారి పోయింది. చదవాలని అనిపించలేదు. దేన్నిచూ సినా అయిష్టత. కరోనా భయంకర తత్త్వాన్ని గురించి రెండు మూడు కవితలు మాత్రం రాసాను. ఇంకా ఏమీ రాయా లని ఉత్సాహంగా అనిపించలేదు. ఎప్పుడూ చదువుతూ వ్రాస్తూ సంతోషంగా కొత్తకొత్త ఆలోచనలతో ఉత్సా హంగా వుండే మనసు మొద్దుబారిపోయింది. టీవీ పెట్టినా వాట్సాప్‌ చూసినా కరోనా గురించి భయంకరమైన కథ నాలు. దానికి ఇంకా మందు కనిపెట్టలేదు. ఇన్నాళ్ళ యినా ఓ వాక్సిన్‌ రాలేదు. మందు, వాక్సిన్‌ వచ్చే వరకు ఏడాది పడ్తుం దనీ నిరాశాజనకమైన వార్తలు. మన మేధావులైన శాస్త్రవేత్తలకు కూడా కరోనా చిక్కటం లేదు. బందీ కావడం లేదు. అది తలచుకుంటే ఒక విధమైన నిరాశ నిరుత్సాహం. రోజూ చేసే పనులు వంటా వార్పు భోం చేయటం చేస్తున్నాం. వాట్సాప్‌లో చూసి తీరుతీరు వంటలు చేసుకుంటున్నాం. చిన్న పిల్లలు ఆడ మగ అందరం వాట్సాప్‌ వంటలు వండుకొని రుచిగా రోజుకో రకంగానయితే తింటున్నాం. పులీ జూదం, పేకాట, చెస్‌, పత్తాలు ఆడుతున్నాం. అప్పుడప్పుడూ కరోనాను మరిచిపోయి ఆటల్లో మునిగి తేలుతున్నాం. బయట వాకిట్లో వాకింగ్‌ చేస్తున్నాం. ఆన్‌లైన్‌లో షాపింగులు చూస్తున్నాం. ఆర్డర్లు చేయటానికి మాత్రం ఉత్సాహం లేదు. కొన్నాళ్ళు వార్తా పత్రికలు కూడా రాలేదు. ఇప్పుడు వార్తా పత్రికలు వస్తున్నాయి. అవి చద వడంతో కొంతకాలం ఊరట. కాని ఏమీ ఊరట పత్రిక చదువు తున్నామని సంబరమే కాని వాటిల్లోనూ అన్నీ కరోనా వార్తలే!
ఈ కరోనా మహమ్మారి ఎన్నడు నశిస్తుందో ఎన్నడు సంపూర్ణ స్వాతంత్య్రం వస్తుందో అని రోజులు లెక్క పెట్టటమే ఒక పని అయిపోయింది. కరోనా ఎప్పుడైనా పోతుందా? మంచి రోజులు వస్తాయా? తెలియదు..హ్... వేచి చూడటం తప్ప ఏం చేయలేము!
- ముదిగంటి సుజాతారెడ్డి

రచనా వ్యాసంగం - పఠనంతో...
     
      ఉపాధ్యాయినిగా పదవీ విరమణ పొందాక ఒక మూడు నెలల విరామం తరువాత ప్యూర్‌ స్వచ్ఛంద సంస్థ ద్వారా నేను మళ్ళీ బడులకు చేరాను. ఖమ్మం, కొత్తగూడెం భద్రాద్రి, మహబూబా బాద్‌, వరంగల్‌ జిల్లాలలోని పాఠశాలలకు వెళ్లి ఆడపిల్లల ఋతు సమస్యలు-వ్యక్తిగత పరిశుభ్రత, ఆరోగ్యం గురించిన అవగాహన తరగతులను నిర్వహించాను. మార్చ్‌, ఏప్రిల్‌ పరీక్షల సమయం కాబట్టి మా అవగాహన తరగతులను ఆపేసాము. ఇది పరీక్షల సమయం అనుకున్నామే కానీ ప్రపంచానికే ఇంత పెద్ద పరీక్షా సమయం అవుతుందని ఊహించలేదు. ఎక్కడి వాళ్ళం అక్కడ భీతిగా నిలిచిపోయాము. బడి పిల్లలు చిన్న పిల్లలు. సమస్య తీవ్రత వాళ్ళకు తెలియదు. ముందుగా వచ్చిన సెలవులకు మురిసిపోయారు. 9 వతరగతి వరకు ఇక పరీక్షలే లేవంటే సంబర పడిపోయారు. ఇక చేసేదేముంది..? మా పదవతరతి విద్యార్థులు, పాత విద్యార్థులు, కుటుంబ సభ్యులు మిత్రులతో వాట్సాప్‌ లో చాటింగ్‌, వీడియో కాల్స్‌తో సమయం గడిచిపోతున్నది. నా వరకు తాత్కాలికంగా ఆగిపోయిన రచనా వ్యాసంగం, సాహితీ పఠనం మళ్ళీ మొదలయ్యింది. కొత్త విద్యా సంవత్సరంలో చాలా మార్పులు రాబోతున్నాయి. అయితే ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లో ఏ రకం మార్పులు రానున్నాయా అని ఎదురు చూస్తున్నాను. రోజులో ఎక్కువ సమయం న్యూస్‌ చూడడమే సరిపోతున్నది. అకస్మాత్తుగా వీధులలో ఆవరించుకున్న నిశ్శబ్దం.. వలసకూలీల వెతలకు మనసు వేదనకు గురి అవుతున్నది. ఇలాంటి విరామం ఇలాంటి విశ్రాంతి వద్దే వద్దు అనిపిస్తున్నది.
- సమ్మెట ఉమాదేవి

ఆత్మకథా రచన, ఆంగ్ల కవిత్వ అధ్యయనం

      కరోనా కారణంగా ఎక్కువగా ఇంటిపట్టునే వుండడం వల్ల క్రితం రెండు నెలలుగా నా రచనా వ్యాసంగం, ఆధ్యయనం పెరిగాయి. ఎప్పటి నుంచో రాస్తున్న నా ఆత్మకథ కొనసాగిస్తూ, వారం వారం కవిసంగమంలో పోస్ట్‌ చేస్తున్నాను. 'కవిత్వదర్శనం' పేరుతో కరోనా నేపథ్యంలో 'కాసేపు ఆగి పోదాం' అనే శీర్షికలో ఓ కవితని రాశాను. శాంత సుందరి అనువాద రచన ' ఇంట్లో ప్రేమ్‌ చంద్‌' ను చదివాను. జోసెష్‌ కెల్లీ సంపాదకత్వంలో రూపు దిద్దుకున్న pomes అనే ఆంగ్ల కవితా సంకలనాన్ని చదువుతున్నాను. దీనిలో ప్రసిద్దులైన 130 మంది ఆంగ్ల కవుల ప్రాతినిధ్య కవితలున్నాయి. గుజరాత్‌కు చెందిన ప్రసిద్ద ఉర్దూ కవి జయంత్‌ పర్మార్‌ కవితల్ని తెలుగులోకి అనువదించే పనిని 2019లో మొదలుపెట్టాను. దాన్ని ఈ కాలంలో ఎక్కువగా చేయగలిగాను. పక్కి రవీంద్ర నాథ్‌ కవిత్వాన్ని విశ్లేషిస్తూ ఒక వ్యాసం రాసాను. ముందుమాట రాయాల్సిన జజ్జూరి వేణుగోపాల్‌ కవిత్వాన్ని ఇప్పుడు చదువుతున్నాను.
- దర్భశయనం శ్రీనివాసాచార్య

కరోనా కొత్త కవి సమయాలను పరిచయం చేసింది
     
      అనూహ్యమైన కొన్ని ఉపద్రవాలు, మానవ జీవితాన్ని అతలాకుతలం చేస్తాయి. అయితే కరోనా విపత్తు వేరు. కాలు కదపకుండా ప్రపంచం మొత్తాన్ని ఇంటికే పరిమితం చేసింది. అయితే, ఈ సంక్షోభం అనేక భయానక అనుభవాలలో పాటు, మనిషి తనలోకి తాను చూసుకొనే అవకాశాన్ని కూడా కల్పించింది. ఎవరో తరుముతున్నట్లు, ప్రవాహ వేగంలో పడి కొట్టుకు పోతున్న జీవితాలను ఒక్క కదుపు కుదిపి కుదురుగా ఒక్కచోట కూచోపెట్టింది. ఇక కవులకైతే కొత్త కవి సమయాలను పరిచయం చేసింది. బద్ధకించిన అధ్యయనానికి తలుపులు తెరిచింది. కడుపునిండా రాసుకోవడానికి కావలసినంత సమయాన్నిచ్చింది. నామట్టుకు నేనైతే, కాళ్ళకు చక్రాలు కట్టుకుని తిరిగినవాన్ని పుస్తకాల పురుగునయ్యాను. కళ్ళను పుస్తకాలకతికించి, కదలని కుర్చీనయ్యాను. అజంతా శబ్దసౌందర్యానికి ముగ్ధుడనై, ఆ నారీకేళపాకాన్ని కొద్దికొద్దిగా ఆస్వాదించాను. 'అడవి' నవల ఇంద్రవెల్లి స్థూపదీపపు వెలుగుల్లో, నెత్తుటిగాయాల అక్షరదారుల్లో నడిపించింది. శివసాగర్‌ కవిత్వ డమరుక నాదంలో మల్లొక్కసారి శివమూగాను. ఇక సజన పరంగా మనసు గాయపడి రాసిన కొన్ని మంచి కవితలు తప్తినిచ్చాయి. వలసకూలీల నెత్తురోడిన పాదాలకు అక్షర మలాములద్దినా, కరోనా కరాళనత్యానికి, మానవ తప్పిదాల మతలబులు విప్పి చెప్పినా, తెల్లకోటు వెనకాల, నల్లగా కాలిపోతున్న డాక్టర్ల కలల్లోకి నాలుగు తడితడి వాక్యాలు తర్జుమా చేసినా కాలంతో కలిసి నడిచే కవి కర్తవ్యాన్ని గుర్తుచేసిన కరోనా కల్పిత కాలమహిమే!
- గాజోజు నాగభూషణం, 9885462052

అనువాదం చేస్తూ...కవిత్వం చదువుతూ...

      ప్రకతి చెప్పే నీతి వాక్యాలను మనం పదేపదే పెడచెవిన పెడుతూ ఉంటాం. అందుకే ఈసారి మనల్ని ప్రకతి గట్టిగానే వీపులో చరిచింది కరోనాతో. కరోనా ప్రసాదించిన లాక్‌ డౌన్‌తో చాలా మందిమి ఇండ్లకే పరిమితమయ్యాం. నాలుగు గోడల మధ్య ఖాళీగా ఉండడం కుడా అంత ఈజీ కాదని అందరికి బాగా తెలిసి వచ్చింది. ఈ సమయాన్ని ఎవరికి తోచిన విధంగా వారు ఉపయో గించుకుంటూ ఉన్నారు. సాహిత్యకారులు అధ్యయనానికి రచనకు ఉపయోగించుకుంటున్నారు. నా మట్టుకు నేను ఈ కాలాన్ని సహజం గానే సాహిత్య వ్యాసంగానికి ఉపయోగించుకున్నాను. మధ్య మధ్యలో నచ్చిన సినిమాలు చూసాను. చాలా సమయం వార్తలు చూడడానికి కేటాయించాను. కొన్ని వ్యాసాలు, పెండింగులో ఉన్న వారి ముందు మాటలు పూర్తి చేశాను. కొన్ని కవితలు ఫైనల్‌ ఎడిటింగ్‌ చేసుకున్నాను. గొలుసు తెగాలే, మానుషక్రీడ అనే కవితలు పూర్తిచేసాను. జేగంటలు, మాతదేవోభవ, చాణక్య చంద్రగుప్త, బాలమిత్రులకథ, బలిపీఠం, కథానాయకి మొల్ల, ముత్యాలముగ్గు, భక్తపోతన, ఏకవీర, తలంబ్రాలు, పదహారేళ్ళవయసు, వరల్డ్‌ ఫేమస్‌ లవర్‌ తదితర సినిమాలు చూసాను.
      తెలుగులోని దీర్ఘ కావ్యాలన్నీ మరోసారి తీరికగా చదవాలనే కోరిక నాకు ఎన్నాళ్ళుగానో ఉంది. కరోనా కాలం అలా కలిసి వచ్చింది. లాక్‌ డౌన్‌ ఆరంభం కాగానే రోజుకు ఒకటి చొప్పున తెలుగులో వచ్చిన దీర్ఘ కావ్యాలు, గేయకావ్యాలు చదివాను. సినారె నాగార్జున సాగరం, సోమసుందర్‌ వజ్రాయుధం, నగముని కొయ్యగుర్రం, విద్వాన్‌ విశ్వం పెన్నేటిపాట, సుంకిరెడ్డి దాలి, ముకురాల రామారెడ్డి దేవరకొండదుర్గం, విశ్వనాథ కిన్నెరసాని పాటలు, గోపి జలగీతం తోపాటు ఇతర కవితా సంకలనాలు కొన్ని చదివాను. కొన్ని నవలలు చదివాను.
లాక్‌డౌన్‌ రెండవసారి పొడిగించడంతో ఇంకో పెద్ద పని చేయగలనని భావించాను. వి.పి.మీనన్‌ రాసినThe Story of Integration Indian States   పుస్తకంలోని హైదరాబాద్‌ సంస్థానానికి సంబంధించిన 4 అధ్యాయాలు అనువాదం చేస్తే బాగుంటుందని మొదలు పెట్టా. క్రమం తప్పకుండా రాసి అనుకున్న సమయానికి పూర్తి చేసా. అంత ఏకాంతం దొరికింది. మీనన్‌ పుస్తకం ఒక అరుదైన గ్రంథం. స్వాతంత్య్రానంతరం 544 దేశీయ సంస్థానాల విలీనం విధివిధానాలు, తెరవెనుక గాథలు దౌత్యాలు ఇందులో వస్తువు. స్వాతంత్య్రం వచ్చిన నాటి నుండి మొదటి సాధారణ ఎన్నికల దాకా హౌంశాఖలోని రాష్ట్రాల వ్యవహారాల విభాగానికి మీనన్‌ క్యాబినెట్‌ సెక్రెటరీగా పనిచేసాడు. అందువల్ల సంస్థానాల విలీన వ్యవహారాలన్నీ వ్యక్తిగతంగా చూసాడు. విధివిధానాలు తయారు చేసాడు. కాబట్టి ఈ రచనలో కర్మసాక్షిగా ఆయన సరయిన సమాచారం ఇవ్వగలిగాడు. ఇది సర్దార్‌ వల్లభారు పటేల్‌ కోరిక మేరకు రాసాడు. ఈ integration గాథలలో 542 సంస్థానాలు సులభంగానే విలీనమయ్యాయి కానీ కాశ్మీర్‌, హైదరాబాద్‌ ల విలీనం చాలా కష్టమైంది. ఆందుకే 500 పేజీల పైచిలుకు ఉన్న ఈ గ్రంథంలో హైదరాబాద్‌దే సింహభాగం. ఒక రకంగా చెప్పాలంటే ఢిల్లీ దష్టికోణంలో హైద్రాబాద్‌ విలీనపు చరిత్ర ఇది. గతంలో లాయక్‌ అలీ రాసిన tragedy of hyderabad ను హైద్రాబాద్‌ విషాదం పేరిట అనువదించిన నాకు ఒకే విషయాన్ని హైద్రాబాద్‌ ఎలా చూసిందీ, ఢిల్లీ ఎలా చూసిందీ తెలిసి ఆశ్చర్యం కలిగింది. అందువల్ల ఈ పుస్తకంలోని హైదరాబాద్‌ భాగాన్ని ఇష్టంగా అనువదించాను. విలీనమా?, విద్రోహమా?, విముక్తా? అనే చర్చ చేయాలంటే మీనన్‌ పుస్తకం, లాయక్‌ అలీ పుస్తకం రెండూ చదివి తీరాలనిపించింది నాకు.
- ఏనుగు నరసింహరెడ్డి, 8978869183

చదవడం, రాయడానికే..
      అనుకోకుండా వచ్చిన లాక్‌డౌన్‌ వల్ల దేశం మొత్తం స్తంభిం చింది. జరగాల్సిన అనేకానేక కార్యక్రమాలు వాయిదా పడ్డాయి. దీనితో ఇరవై నాలుగు గంటలూ ఇంటిలోనే వెచ్చించాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడింది. సహాయకులు ఎవరూ లేనందున స్వీయపాకానికి కొంత సమయం కేటాయించక తప్పలేదు. అందుకని కొన్ని కొత్త వంట కాలను యూట్యూబ్‌ ద్వారా నేర్చుకుని చేశాను. ప్రతి రోజూ నచ్చినం తసేపూ పుస్తకాలు చదవడానికి, రాయడానికి వినియో గించుకు న్నాను. చాలారోజులు కొన్ని కథల పుస్తకాలను, కవితల పుస్తకాలను చదవాల్సి ఉండీ వాయిదా పడుతూ వచ్చాయి. ఈ సమయాన్నంతా పుస్తకాల కోసమే వాడుకున్నాను. ఇవి కాకుండా చాలా సార్లు చూడాలనుకుని చూడలేకపోయిన కొన్ని సినిమాలను చూశాను. ఈ మొత్తంలో కుటుంబంతో కలిసి వెచ్చించే సమయం బాగా పెరిగింది. అందరూ దూరంగా ఉన్నప్పటికీ ఫోన్‌ ద్వారానైనా 'మళ్ళీ చేస్తాను' అని పెట్టేయకుండా ఎక్కువ సమయం వారి యోగక్షేమాలను తెలుసు కోవడానికి ఉపయోగపడింది. ప్రపంచాన్నే కుదేలు చేసిన ఇటువంటి లాక్‌డౌన్‌లు మళ్ళీ రావొద్దు.
- నస్రీన్‌ ఖాన్‌, 96524 32981

పోటీలు నిర్వహిస్తూ...

      లాక్‌డౌన్‌కు ముందే మా విజరు విద్యాసంస్థల్లోని పదో తరగతికి వెళ్ళబోతున్న పిల్లలకు మార్చి 17 నుంచి వాట్సాప్‌ ద్వారా ఆన్‌లైన్‌ పరీక్షలు పెట్టాలని నిర్ణయించుకున్నా. ప్రతి రోజూ అప్పటికే పిల్లలకు సెలవులు ప్రకటించడంతో ప్రతి రోజూ రాత్రి 9గంటలకు పది ప్రశ్నలు పంపేదాన్ని. వాటికి వారు సమాధానాలు పంపేవారు. కరెక్టుగా రాసిన వారికి బహుమతులు కూడా ప్రకటించా. లాక్‌డౌన్‌ ప్రారంభమయిన తర్వాత 15 రోజులు విద్యార్థులకు, 15 రోజులు మా స్నేహితులతో కలిసి 'మ్యూజిక్‌ మెమొరి' పేరుతో వాట్సాప్‌ గ్రూప్‌ క్రియేట్‌ చేశాను. అందులో మ్యూజిక్‌పైన పోటీ నిర్వహించా. నేను మ్యూజిక్‌ పంపిస్తే ఆ పాటను వాళ్ళు గుర్తించాలి. కొన్ని సందర్భాల్లో పాట పాడిన వారు ఎవరో చెప్పాలి. ఇలా రకరకాలుగా పోటీలు నిర్వహించాను. వీటికి కూడా బహుమతులు ఉన్నాయి. అలాగే కార్టున్లు, ఫొటో కాప్షన్లు, కవితల పోటీలు ఇలా రకరకాల పోటీలు జరిపాం. లాక్‌డౌన్‌ కొనసాగడంతో 15 రోజులు విద్యార్థులతో, 15 రోజులు స్నేహితులతో వాట్సాప్‌ ద్వారా సమయం గడిపాను. ఈ పోటీల్లో 130 మంది విద్యార్థులు చాలా యాక్టివ్‌గా పాల్గొన్నారు. వాస్తవానికి ఈ సమయంలో నేను ఏడెనిమిది కథలు రాసుకునేదాన్ని. కానీ అందరినీ భాగస్వాములను చేయాలనే ఉద్దేశంతో ఈ లాక్‌డౌన్‌ సమయంలో ఇలా గడిపేస్తున్నాను.
- డా|| అమృతలత

చదువుతుంటే కాలం కరిగిపోయింది

      మిత్రులను ఎవరినీ కలవకుండా, ఈ విపత్తునెదుర్కోవడానికి ఇంట్లోనే ఉండాల్సిరావడం బాధాకరమే అయినా చదవాల్సిన పుస్తకాలు అందుబాటులో ఉండటం వల్ల కాలం కరిగిపోతూనే వుంది. మనముందు తరాలు చదివినంతగా చదవలేకపోతున్నామని ఒక దిగులు ఎప్పటికీ వుంటుంది. మా మిత్రుడన్నట్లు ఉన్న పరిమిత కాలంలో ఏవేవి తప్పకుండా చదవాలో మన అభిరుచిని బట్టి ఎంపిక చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యమైన విషయం. అయితే, నేను ఈ ఖాళీ సమయంలో మనవడూ, మనవరాలుతో ఎక్కువ సమయం గడి పాను. వాళ్ళతో మాట్లాడటం, వాళ్ళకు కథలు చెప్పడం, వాళ్ళకు చెప్పడం కోసం పిల్లల కథలూ సాహిత్యం చదవడం ఓ పెద్ద అను భూతి. వి.సుహౌమ్లీన్‌ స్కీ రాసిన పిల్లలకే నా హదయం అంకితం అనే పుస్తకాన్ని మరోసారి చదివి పిల్లల పట్ల మనం ఎలావుండాలో మా అమ్మాయికి చెప్పే ప్రయత్నం చేశా. ఇక రాత్రిపూట మిగిలే సమయాల్లో ఎప్పటి నుండో చదవాలనుకుంటున్న ప్రేమ్‌ చంద్‌ నవల రంగభూమి చదివాను. దీని సామాజిక నేపధ్యం చాలా పాతదే, కానీ మానవ సంబంధాలు ఆవేదనలు, దు:ఖాలు, బాధలు ఎంతో అద్భుతంగా ఇప్పటికి సరిపోల్చుకునేట్లేవున్నాయి. ఇక జిమ్‌ స్టోవాత్‌ అత్యుత్తమమైన కానుక, అత్యుత్తమమైన జీవితం చదివాను. ఇటీవల పద్దం అన సూయ రాసిన ఆదివాసీ జీవిత కథలు 'చప్పుడు' చదివా. చదవడం ఎప్పుడూ అలవాటే అయినా ఇదొక పెద్ద అవకాశం. వలస కార్మికుల వ్యథలపై పాటలు, కవిత్వం రాశా. మిత్రులెవరూ కలవకపోయినా ఎన్నెన్నో సామాజిక పాత్రలను పుస్తకాల ద్వారా కలుసు కోవడం గొప్ప అనుభూతిని ఇచ్చింది.
- కె.ఆనందాచారి, 99487 87660

అభిప్రాయాల సేకరణ:
అనంతోజు మోహన్‌ కృష్ణ, ఎస్‌కె. సలీమ